حضرت شاهه عبدالطيف جو آئيڊيل انسان

حضرت شاهه عبدالطيف جو آئيڊيل انسان

فقير جاويد ڪرمي

حضرت شاهه عبدالطيف ڀٽائي ﷣ هڪ عظيم المرتبت روحاني شخصيت هجڻ سان گڏ تمام وڏو مفڪر، داناء ۽ ڏاهو پڻ هو. سندس شاعري ڏاهپ، فڪر ۽ دانائيءَ جو اَملهه خزانو آهي. سندس فڪر دل و دماغ کي جِلا بخشي ٿو. رهبري ۽ رهنمائي ڪري ٿو. پنهنجي شاعريءَ ۾ لطيف سائين جنهن مثالي انسان جي تصوير پيش ڪئي آهي، تنهن جا چند گوشا پيشِ خدمت آهن.
زندگي اعليٰ ۽ عظيم مقصد خاطر گذارجي:

لطيف سائينءَ جو مثالي انسان عظيم مقصدن خاطر زندگي بسر ڪندو آهي. هن جي نظر ۾ زندگي خسيس، ٽَڪي پئسي جي مقصدن جي حاصلات ۾ مفت وڃائڻ جو نالو ناهي. پر ڪي اعليٰ ۽ عظيم آدرش، اصول ۽ نصب العين هن جي مطمعِ نظر هوندا آهن. هُو سمنڊ مثل هِنَ دنيا جي ڪناري بيهي سِپيون ۽ ڪوڏَ (دنيا، ڌن دولت جي محبت) جهڙيون خسيس ۽ بي ملهيون شيون چونڊي نه ٿو پر منجهس غوطه زن ٿي، سمنڊ سيوي هِيرن، موتين، لعل ۽ جواهرن (محبوب حقيقيءَ جي محبت و معرفت) جهڙيون اَملهه شيون ڳولهي ٿو. جن جو دنيا توڙي آخرت ۾ وڏو ملهه، ڪٿ ۽ قدر آهي.

                                         
                                           کارِي کيڙائُو، مَٿِي مِٺي موٽِئا

                                           سودو ڪَنِ نه سون جو، وَڏا وِهائُو

                                           موتِي جي مِهراڻَ جا تَنِ ۾ طامائُو

                                           سامُونڊِي سائُو، لَڪا لُوپي آئِيَا.

                                          سَمُنڊُ جي سيوِينِ، ماڻِڪَ تَنِي ميڙِئا

                                          چِلُڙَ جي چوئِينِ، تَنِ سانگوٽا سُتِيُون.

ڇ

جيئن ته هن جي اڳيان جيئڻ جو مقصد عظيم ۽ اعليٰ آهي تنهن ڪري روزمره زندگيءَ ۾ هن جي روش به اعليٰ آهي. هاڻ هُو فڪري طور تي هڪ وڏو ماڻهو ٿي پوي ٿو. هي خسيس شين لاءِ جهيڙي نه ٿو.

اشتهار يا ڪتاب ۾ نالو آيو يا نه، لقب القاب سان سڏيو ويو يا نه، ڪنهن کلي کيڪاريو يانه، ڪو اٿي بيهي مليو يا نه، اسٽيج تي ڪوٺي ويهاريو ويو يا نه، دعوتين ڪڪڙ روسٽ کارايا يا نه. درحقيقت اهي سڀ شيون سندس نظر ۾ هيچ ۽ خسيس آهن. اهي ته سپيون آهن. هن جي اَک ته موتين (رضاءِ مرشد و رضاءِ الاهي) ۾ آهي. هن جي وات فقط هڪ ئي وائي هوندي آهي ته اي پرين! تون اسان جو ٿِي، اسان کي پنهنجو ڪر.

                                                   ڪيهي ڪامَ ڪاپَڙِي ايهِيءَ رَوَسَ رَوَنِ

                                                   نڪا دِلِ دوزَخَ ڏي نڪِين بِهشِتُ گُهرَنِ

                                                   نَڪو ڪَمُ ڪُفارَ سِين، نَڪا مُسلمانِي مَنِ

                                                   اُڀا اِيئَن چَوَنِ، ته پِرين ڪِجاهُون پانهِنجو.

* عظيم مقصد جي تعين بعد فوري عمل جي ضرورت:

لطيف سائينءَ جا مثالي انسان جڏهن زندگيءَ جو عظيم مقصد ۽ واٽ طيءِ ڪري وٺن ٿا ته پوءِ بي عملي جي ڌٻڻ ۾ غرق نه ٿا ٿين، بلڪه همٿ جو سندرو چيلهه سان ٻڌي، پنهنجون پوريون توانايون مقصد جي حاصلات لاءِ خرچ ڪن ٿا. ٺلهي لفاظيءَ بدران عمل تي زور ڏين ٿا. گفتار جا غازي ٿيڻ بدران عمل ۽ ڪردار ۾ به غازي ٿي ڏيکارين ٿا.

                           گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئِي جَنِي باسَ
                           ڇڏي سي لِباسَ، لوچِي لاهُوتِي ٿِئا.

لطيف سائين وٽ غفلت ناقابلِ برداشت آهي:

لطيف سائينءَ وٽ زندگي جو تصور جامد نه بلڪه متحرڪ آهي. هُو بي عملي، سستي ۽ غفلت کي وڏو دشمن تصور ڪري ٿو. هُو دنيا جي سمورن دانائن سان متفق آهي ته سستي، ڪاهلي ۽ غفلت منزل ماڻڻ ۾ بنيادي رڪاوٽ آهي.

                                           ويههُ مَ مُنڌَ ڀَنڀورَ ۾، ڪَرِ ڪو واڪو وَسُ

                                           جِمَ وِرِچِي ڇَڏئين، سَندو گُنگنِ گَسُ

                                           ڏورَڻَ مَنجهان ڏَسُ، پُوندءِ هوتَ پُنهونءَ جو.

                                          اِيءُ ڪَمُ ڪَمِيڻِينِ، جِئن سُتِينءَ پيرَ ڊِگھا ڪَري

                                          ننڊِان نِماڻينِ کي اوڀالا اَچَنِ

                                          ليٽِيين ڪِيئَن لَطِيفُ چَئي هارِي رِي هوتَنِ

                                          سي ڪِيئَن پُنهُون پَسَنِ، جن کي نِيرُ نِنڊ جو.

ڇڇ

* جُهدِ مسلسل:

لطيف سائين سوڍا جي بوتل جيان تيزيءَ سان اُڀامي وري اُن ئي تيزيءَ سان سُسي ماٺ ڪري ويهي رهڻ جو قائل نه آهي. پر پاڻ مسلسل جدوجهد جو قائل آهي. هڪ ڀيرو جڏهن لطيف سائينءَ جو مثالي انسان جڏهن منزل مقصود طيءِ ڪري وٺي ٿو ته پوءِ جيسين جيئرو رهي ٿو تيسين ورچي نه ٿو ويهي. زندگيءَ جي آخري پساهه تائين لوچيندو رهي ٿو.

                                             جان جان هُئِي جِيرَي، وِرِچِي نَه ويٺِي

                                            وَڃي ڀونءِ پيٺِي، سارِيندي کي سَڄَڻين.

                                                       ***

                                            هٿين، پيرين، مونڙئين، هلج ساڻ هنئين

                                            عشق آريءَ ڄامَ جو، نباهي نِئيين

                                            جان جان ٿي جِئين، تان پاڙِج ڪولَ پنهونءَ سين.

ڇ

هي يقيناَ فڪرِ لطيف جي هڪ امتيازي خوبي آهي.

* عزم ۽ استقلال:

 در اصل لطيف سائين نالو ئي عزم، استقلال ۽ ارادي جي پختگيءَ جو آهي. لطيف سائين جا تخليق ڪيل سمورا ڪردار تمام وڏي حوصلي، همٿ، ارادي ۽ عزم وارا آهن. منزلن ڏانهن پنڌ ڪندي ڪندي رستي ۾ کڻي ڪيڏيون به تڪليفون اچن لطيف جي آدرشي انسانن جا حوصلا پست نه ٿا ٿين. هو ڇاتي کولي مشڪلن سان مخاطب ٿيندي اعلان ڪن ٿا:

                                             ڪنڊا مون پيرين، توڙي لَکَ لڳن

                                             آڱر آڱوٺي نه مِڙي ڇِپون پيرَ ڇِنَنِ

                                              ويندي ڏانهن پِرين، جُتي جاتِ نه پائيان.

                                                                   ***

                                               سَڌَڙِيَا سَري جون، ڪوهُ پَچارُون ڪَنِ

                                               جُہ ڪاتَ ڪَلاڙَنِ ڪَڍيَا، موٽِئو پوءِ وَڃَنِ

                                               پِڪُون سي پِيَنِ، سِرَ جَنِي جا سَٽَ ۾.

* ناٽڪ بازيءَ جي نه اخلاص َجي ضرورت آهي:

لطيف سائين مصنوعيت، ناٽڪ ۽ ڊرامي بازيءَ جو وڏو ويري آهي. هن جي انهن ماڻهن سان اصل نه لڳي جيڪي ننڍڙي سرگرمي ڪري مرچ مصالا ملائي، رنگ و روغن هڻي وڏي شاهي رپورٽ ٺاهي جڳ کي پيا ڏيکاريندا آهن ته اسان خيبر فتح ڪري ورتو آهي. اسان هيئن ڪيو اسان هونئن ڪيو. جي اسان نه هجون ته هوندَ اوهان جو ڪارخانو ئي نه هلي. لطيف جي نظر ۾ وڏو ماڻهو اهو آهي جيڪو ماٺ ميٺ ۾ ڪم ڪري. ڏيهه کي ڏيکارڻ لاءِ نه يا ڪنهن مٿان احسان جتائڻ لاءِ نه بلڪه پنهنجي قائد، رهبر و رهنما سان اَٿاهه محبت ۽ وفاداري سبب ۽ نصب العين سان ڪَمِٽمينٽ سبب ڪري.

                                        آيَلِ! آن نهَ وِسهَان، هَنجُهون جي هارِين

                                        آڻِئو آبُ اَکِين ۾، ڏيههَ کي ڏيکارينِ

                                         سَڄَڻُ جي سارينِ، سي نه رُونِ نه چُونِ ڪِين.

ڇ

* ماهر ٿيڻ ضروري آهي:

هن دنيا ۾ اچڻ کانپوءِ بي علم، بي هنر، وائڙو ۽ ويچاروٿي نه گذاربو. بلڪه مختلف علوم و فنون کي نه رڳو پڙهبو پر اُنهن ۾ ماهر پڻ ٿبو. بغير مهارت جي منزلون ماڻڻ ڏاڍو اوکو آهي. محروم ٿي مرڻ کان بهتر آهي ته ماهر ٿي مرجي. مختلف علوم و فنون کان ناآشنا ماڻهو معاشري توڙي تاريخ مٿان ڪي به اثر نه ٿو ڇڏي. نتيجي طور هن جي مرڻ سان هن جو ذڪر ۽ نانءُ به ختم ٿي وڃي ٿو. گويا هِي ڪو حباب هو، پاڻيءَ تي ڦوٽو هو. جيڪو ڪجهه دير لاءِ بيهي هميشه لاءِ غائب ٿي ويو. محروم جي برعڪس ماهر پنهنجي علم ۽ فن سان پاڻ کي تاريخ ۾ هميشه زنده رکي ٿو. لطيف سائين ٿو فرمائي ته توهان ماهر ٿيو، محروم نه ٿيو.

                                             مَحرُومَ ئِي مَرِي وئا، ماهِرَ ٿِي نه مُئا

                                             چِڙيءَ جِئَن چُهُنجَ هَڻي لَڏيائُون لُئا

                                              حُبابَ ئِي هُئا، اِنهِين واديءَ وِچَ ۾.

ڇ